收穫感恩祭〈祖靈祭〉

李添福耆老談收穫感恩祭(祖靈祭)

pgyan nha loziy ru kiyay balay lga rasun nha ngasal ru san nha smi khu nha la, san nha smi khu lru kbalay squ gaga la. mkayal squ san mha qutux niqan san mha ga mtswe kwa ra qasa, nanu mtswe lga klayo ta gaga ru aki ta tmalam squ giqas nqu i pincywagan qani ru ana ta muciy nanu maniq lga swalan ta nya utux kayal la muciy ga yasa qu pSyus ta, knwan qu mkayal muciy knwan qu musa ta syun pSyus ta qaniy ga a sonun nha ryax, nanu ryax ru nanu yasa muciy ma Ikoripay lga musa ta ini ga Ikoripay ini ga mpuw bingi lga pSyus ta l’ay muciy lga, mkayal lru nanu zik na pSyus ta qaniy ga a hata i mlata, musa ta mlata ru hata kangi cikay iwan nqu bes nqu Smyus, qaniy ga aki maki tlaman nqu laqi ru kneril muciy qu inlungan nqu mrkyas mlikiy ru likuy ga, nanu sonun nha ryax muciy ma ska byacing qaniy ga hata mgluw musa qzyunam musa kangi cikay san muciy ma Rezo ga qsinuw ga, nanu yasa qa hata ma muciy lga nanu sonun nha ryax qasa lru, tehuk qu ryax qasa lga nanu kwara pcyawgun ga ini ga musa ta qmalup ini ga musa ta smi rusa musa ta smi t’utu ga. nanu t’aring balay qasa ga klayun nha uziy, yasa gaga Tayal hiya. Tayal hiya ga klayun nha iyat nha agal mxal ru iyat nha stnaq squ yaqih nqu zyuwaw ga, nanu yasa klayun nha ru biqan nha bazi ru mgluw musa squ rgyax wal sonun mha qutux hngaw ryax qu mowah myan la muciy ga, lmon nha kmal muciy ma yasa ryax uwah muciy lga, sinonan nha qu ryax nasa ga mwah ngasal la, nanu a sonun nha muciy ma kwara qutux qutux ngasal lga lama yunbi squ nniqun osa ta Cingcu squ ryax na musa ta i a nanu swa rwa (Smyus ga Smyus) aw musa ta Smyus muciy ga sonun nha ryax qasa lga yasa qu baqun nha kwara la, musa ru mgagay ta ru mwah ta la. tehuk qu zikang nha lga yasa qu slawa nha lru yasa qu kwara mtswe msbzih kbalay squ san muciy gaga qaniy loziy ga Hongneci iwal nqu Smyus qaniy ga, qutux niqan qutux mrhuw qaniy ga a sonon nha ryax ru ima qu san ta cisal san ta maki Smyus ryax qasa muciy ga Runryu nha iwal nha pyugun nha muciy ma nway ku ngasal mu qutux ryax nasa hiya muciy ru yasa i musa mstngaq kya kwara la.

 musa ta qzyunam musa ta kangi niqun qa lga, wal lama kbalay squ qwaw ru yunbi squ musa ta sSyus qasa ga, yunbi kbalay qwaw ru musa kangi squ a qsinuw ini ga rramat ini ga kya qu maki pila ga musa maziy squ qulih qmtux prmukan ma raral mga, (raral ga qmayat bzyok pi ini rwa yasa qu musa mlata nanak rwa) maki ma, maki ga miya su ana qsinuw ga qyatan nha kya qu aring cipo ga knzyup nha ini nha kuciy ma (aw bzyok qnhyun ga rwa) aw ana bzyok ru ana nanu mga, nanu qsinuw qa qyatan lga ini pgiyay lma baha hmswa nyux s’anan lga so lu maniq ro lpi, nanu qnyatan maki ga ngta rugu ga qmayat kwara ma, s’anan nha ru baha hmswa Penco baha hmswa nyux qu niqun nha ga uyay lga hata la musa maniq loziy ru, nanu yasa qu qnayat nha muciy ma syan ta inlungan qyatay ta muciy ga, ana san muciy ma qsinuw uziy ga cinwaya ma aw muciy kya. nanu yasa qu a pSyus ta la muciy lga sonun nha ryax Smyus qasa lga kyalun nha qu ryax nasa l’ay, ryax nqu suxan pSyus ta mga kwara qu kkneril ga,kwara qu san muciy ma cinun qatap ru rom ga hlan nha skun ru qengun nha, (pzilun nha mpzil san nha qasa) qasa hiya ga iyat puyut kuwi qu qnaniq ma qasa hiya ga iyat puyut kuwi qu qnaniq ma, (ke yaba mu ga mpzil san nya qasa mpzil pzilun nha qengun nha ini tringiy na laqi ga) aw qengun nha ini nha pkita squliq (ini thkiy ini tringiy na laqi) aw ini tringiy ma, nanu yasa qu skun nha qasa lga nanu suxan lga si giway phapuy hiya lga phapuy lru, son kasa nanu a kwara likuy uziy nwah rgyax ru skun nha uziy qu patus nha ru lalaw nha ga skun nha uziy skun nha soko nha nanak ru tokan syan qaya son nha qmuzi squ tatak, kya qu Pucongyaw hiya ga syun nha tokan, yaqu nqun nha ru kwara qu wal stmwan nha lga cyux maki sa anga ru kwara qasa lru (aw), nanu ryax qasa ga rasun nha ru pcyakan nha la, nanu yasa qu t’aring balay knloh ta qaniy ga, ini ta Cawci squ Smyus n_ga qutux qutux ngasal ga nqya son nha nqya ga, nqya qasa ga puyun nha ru niqun nha nanak ini nha an sbiq squliq, ini nha sbiq squliq nanu t’aring be maniq ga laqi mlikuy yasa qu laqi mlikuy cipoq balay qasa ga, yasa qu biqan nha squ balay a Ti’iko qasa ga, yasa qutux biqan nha qnaniq qasa ma. maniq hiya lga, nanu i mplaw maniq kwara la, (nanu imi nya qasa)qasa hiya ga Cingcu Hoso muciy imi nya baha mswa qu snagun nqu san muciy laqiy msyunaw ga aw. smabu squ rpi qasa hiya ga, baha hmswa lihang qaniy hiya ga qhuniq na utux yasa qu qhuniq na utux ma, baha hmswa syukun ta ga plquy ma, nanu smabu ta rpi qaniy ga syukun ta ru nanu maki zik qaniy qu syun ta babaw ga plqwi iwal ta nyux pngsa iyat maku a tksyaw nyux ku ini ktsyaw, nyux ku san muciy ma nyux ku smi lungan squ bnkis wal m’abi qaniy qu nyux ku smi lungan simuw ru yasa qu smabu squ rpi ini ga ini ga syam hi ngta hi rugu ana nanu kya qu sabu su kya ga sbun ru pngsa, hmobing ta rpi musa ta pngsa qasa ga tepoq balay qu gayun nha be ay (gayun nnha)ini ciwal payat magal lga syun nha ru tepoq qasa ga squnun nha smabu ru nanu yasa usa nha pngasa nha squ bnkis wal m’abi ru, ga skayal nha utux nkis ru utux kayal, utux kayal qu nyux nyux m’ra mga utux kayal ru utux nkis qaniy, utux nkis qaniy qu nyux ta pngsa ru nyux ta nya ngayal utux kayal ma, aw muciy kya imi nya. nanu yasa qu 我們用誠實的 inlungan qu pngsa ta squ utux bnkis utux kayal ga yasa pqasun nya ga, babaw nya ana simuw muciy nanu mtzyaw ga maki qu qoyat mamuw ru meblaq simu mqyanux, ini mamuw hriqi san muciy gaga qaniy ga, Hengan mamuw mslabang mqtanux muciy qu imi nya qasa, yasa qu muciy qu Smyus qaniy ga imi nya. ru Smyus qaniy uziy ga ini syax ini htuw wagi n_ga musa pqsu musa i te buqul ru musa i Smyus kya ga, nanu yasa qu musa pngsa kya ga, nanu yasa qu yozi ini ga, yozi ini ga sanzihang aring sazihang ru 一直到 gozi lga masoq Smyus masoq, musa i pngsa la qasa ga, nanu yasa ini an snaga squ smyax ru bun wagi, (suqi kya hiya la rwa) aw.

 maki qutux ryax nbu qu yaba maku rwa trang Smyus, ‘Iciro muciy ke nya, isu usa pilaw puniq ru usa beh buqul ma, kngun saku balay buqun raral ngungu ku balay ru kyalun ku nya, laxiy kngungu, nyux su musa pngsa cyux nya pqasun ungat nanu musa su qinah blaq muciy ke nya. talanga si ku usa ngnungu ku balay, nanu hngan ga musa tanux si ga rasun ku k’aba maku muciy ku musa shmoq, si ga ssan ku nya smbes ga musa ku thmoq, yaqu musa buqun lga talagay muciy lungan ku ga, wal ku nya san kya kmal lga tlamay ta musa muciy ku, biqan ku nya rema nya kinyayan kwara qu ruma sazing ruma musa pilaw sp’aras nya a muciy ma usa, milaw ku ru musa ku, aring ku ngasal ru buqun ga nyux sqa ru buqun myan raral, musa ku ru ktan ga ubaq ki’a yozi balay na hngan na, ska bengi si say muciy ma hngan balay na. ktan mu musa ku buqun ungat ana qutux hi ungat ungya kwara, cyux myan kbalay qu san muciy ma, san Smyus ru san ta (pngsa) sakaw ga, san ta smi kya hkungan naras ta rwa, ru musa cisal ro qasa lga san ta lama naga san ta smi kya, san kasa lga ungat ana qutux squliq. kya kahuw Qehuy qasa nya nya milaw i bsiq hazi lga nya milaw nya bzyaq squ ro la, mkita sami ru nyal qu gluw mu uziy la. nanu isu hiya la son saku nha, laqi su isu, wal ini yaba su? san saku nha, cyux mnbu san maku tnu ku na yaba maku ru ta qu nyux ku mwah qaniy, suqi ta ita hiya la ay muciy qu yaba mu ru yasa nyux ku mwah ru,

ktan ku ru ungat simu kwara san maku kmal, a yasa yasa ini su kngungu ga san kunya. nungan mu hiya ga, baha ngungu la si mu say 事實上 nyux mnkux inlungan hiya rwa. yasa yasa nanu yasa qu mlikuy balay, yasa qu mlikuy balay ini kngungu ga yasa qu mlikuy san saku nya yaqu nkis nyx mwah ro qasa, yasa qu排開ya qaniy hiya lra, wal qu 經驗 ya qa Smyus ya qa musa ta pbuling squ bnkis ru musata hmukung squ nkis muciy ga, wal ku 參與 ya qaniy ywaw ru baqun maku balay uziy qaniy ga.

 再曬到完全乾之後帶回家放在倉庫，放在倉庫後就要做祭儀了！一個牲團組織開始討論，他們也都是一個家族，家族們要做祭典儀式〈收穫祭〉希望可以吃到新的農產物，做過祭儀後上天就會允許我們吃新米了。因此要做祭典，那什麼時候舉行祭典儀式要選定時間。所以或許在一個禮拜以後，一個禮拜或是十天以後就要舉行收穫祭儀式，進行討論。要辦祭典以前必須要先去打獵，要去尋找使用在祭典儀式的祭物，在祭典的同時有食物供孩子們婦女們吃得豐盛，這是身為青年男子想到該做的事，因此他們約時間在祭典半個月之前去山上打獵物。他們都說好了就定日子，到了約定日大家就一起執行該做的事，去打獵或是放陷阱，或放鐵夾等。一樣的，要去打獵必須要做上山的儀式，泰雅族一項是如此，泰雅族做這樣的儀式主要是在山上避免發生意外或不好的事，泰雅族會先做敬山儀式，避免在山上發生意外或受傷，約定時間一個禮拜就要回來，他們會在約定的時間就會回來。也會告知每一個家庭都要準備食物慶豐收，嗯 叫做什麼了〈收穫祭〉對 舉辦收穫祭讓大家都知道，各自去準備在祭典之前都要到位。到了祭典當時，招集所有人逐戶的祭拜儀式，也就是所謂的豐年祭，也是我們的收穫感恩祭。一個家族的領袖就會安排要從哪一家開始祭拜，舉行儀式，輪流逐戶祭拜，有的就會說先到我家來，大家就到他家去。

當要去山上打獵找獵物之前，酒已經釀好了，該準備祭典的東西的都已經就續了，準備好釀酒然後去山上打獵以及所需的菜餚，或有錢的聽說以前就會到平地那邊買鹹魚等，〈以前有養豬嗎，好像沒有，所以才要去山上打獵〉有喔 例如野生動物他們會養起來，幼小的抓來不會殺牠就養起來〈對 小野豬一類的〉，對 野豬或其他的，一旦養牠就不會跑，因為餵養牠就不會去找吃的了，養殖有雞和鴨是大家都會養，餵養之後，因為變成有食物吃了，牠肚子餓了自然就會回來，所以 一旦養了牠就要用心去養，即使牠是野生的也會適應被養。

因此，當確定要辦收穫祭，日子也訂了，並告知所有人，比如明天就要舉行了，婦女的工具如 麻線 剪刀 針線 他們會捆在一起然後藏起來〈挪開那叫做挪開〉那個動作的目的是避免農作物被蟲咬〈對〉就那個意思〈我父親說那叫做挪移，把它移走隱藏起來避免碰觸或被孩子觸摸〉，對 不可以觸摸，所以把它藏起來，等明天之後婦女的工作是準備烹煮食物了。男人從山上回來也會把槍刀獵具收藏起來，放在他們自己放置的地方，網袋裝工具拿去掛在工寮裡，有些不重要的東西裝在網袋裡，所有他們醃好的食物早已在甕裡備用了〈是的〉，祭典當天都帶來料理。所以新收成的穀物，還沒有開吃那些新米叫做nqya，每一個家庭都期待吃nqya。煮好的新米必須要自家吃不能給外人吃，不能給外人吃，開始吃的時候小男孩先吃，給家裡最小的男孩子先吃，那是第一個給他吃的，他吃過第一口之後大家就可以開始吃了。〈那是什麼意思〉那是慶祝豐收的意思，因為孩子是未來的繼承人，未來的主人翁。包祭品是用葉桐樹的葉子，祖先認為葉桐樹是靈界樹，因為它的葉子背面是白色的，所以我們包祭品的時候祭品包在裡面白色在外面，並不是我自誇的意思，乃是誠心的獻給我們過去的祖先們，因為緬懷所以獻上祭品，祭品有豬肉雞肉鴨肉以及任何要獻上的東西祭拜給他們，那些祭品要切的小小的細細的〈要切碎〉，三塊四塊五塊包在一起，用這些祭品獻給我們的祖先。

他們會對祖先跟天神說話，天神也會察驗我們的誠意與對祖先的敬意，我們對祖先的心意天神也會查驗，意思是如此，所以我們要用誠心誠意去面對，如此才會蒙悅納，以後才會得到祝福好好的生活，如果我們謹守這樣祭典儀式未來才會永續的擴展繁衍下去，這樣的意義，祭典的目的是如此。舉行祖靈祭的時候必須要在天未亮之前就要先到墳墓祭儀的地方，到那裡獻祭品。所以大概凌晨4點，4點或者3點半一直到5點半左右完成祭儀，所以去獻祭不能等到天亮太陽照射〈那樣就太慢了〉。

有一次我父親生病，剛好要辦祖靈祭的時候，他說：「‘Iciro 你帶火把去墳墓祭拜。」我以前非常害怕墳墓。父親說，不要怕你去是要祭拜祂們會很高興，你去了會更安全。不得了只能硬著頭皮去了！那時候晚上連要去小便都要我爸爸陪我去外面小便的，但是獨自去墳墓是一件很可怕的事情，但他已經說了就一定要去了。他給我準備乾的竹子當火把，兩把竹子做成火把叫我去。我就拿火把出發從家裡往墳墓，我們以前的墳墓就在這上面。我到了那裡可能才凌晨4點而已，凌晨簡直是三更半夜的，我來到墳墓看，連一個人還沒有，沒有人，我看到了之前已經做好的架子，床架是要放我們帶來的祭品用的，我們會放在那裡，面對我們的祖靈對話。這時候我沒有看到有人先到現場，過沒多久隱約有火把從奎輝部落的方向有人來了，拿著火把不久就下來了看到我，我的家族也到了。他們就說，怎麼是你，你一個小孩子，你父親呢？他們這樣說我，我說我父親生病，所以他催促我來，說不要太晚到，所以我自己來了！我來了之後你們都還沒到，我這樣說。好 好 你很勇敢，他們這樣稱讚我，其實我內心還滿怕的，我只能說沒什麼好怕的，事實上內心是滿怕的。很好 很好這才是真的男子漢不害怕，這樣才是真男人，他們這樣的讚美我。我們就說到這裡，所以我也經驗過早期的祖靈祭，到祖墳去對我們的祖先們獻祭這件事，我實際的參與過而且也略知一二。