Canada

Minkahul squw Wikipidia
跳至導覽 跳至搜尋
Canada
kian
sintuqi squ kian 45°24′N 75°40′W
kinbhci 9,984,670 km2
qalang Ottawa
ke
English, French
Linpgan squliq
38,131,104
Pinqasan ryax nakoka
1 na tay mpitu’ byacing na qutux kawas
sinnhen
Cyorokay 67.2%
Focyaw 1.1%
Islangcyaw 3.2%
Intucyaw 1.5%
ungat sinnhen 23.9%
binah 3%
ryax nqu kian
UTC−3.5 ~ −8; UTC−2.5 ~ −7
pposa giqas nqu zyuwaw
.ca
labah Canada
Canada

Canada (加拿大) hya’ ga cyux maki’ tay 60 00 N, 95 00 W na pemeco syuw.

kwara’ kinghciyan niya’ 9,984,670 sq km (maki’ tay 2ginkgan kin wahci’)

(kinwhci’ niya’ ga 9,093,507 sq km , kinwhci’ na lawsayan wsilung hya’ ga 891,163 sq km)

Kinkhmayan kwara’ squliq hya’ ga 35,362,905.

Pinbcyan naha’ sni’ naha’ rhzyal hya’ iy pqmahun hya’ ga 6.80% , lhlahuy hya’ ga 34.10%, sni’ naha’ sa pptzyuwaw sa bzinah hya’ ga 59.10%

spzyang qalang na Kokka’ (首都)[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]

spzyang naha’ krahu’ qalang hya’ ga Ottawa.

snyan kinramat inlungan na Kokka’ (國家紀念日)[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]

snyan kinramat inlungan na Kokka’ hya’ ga 1 na tay mpitu’ byacing na qutux kawas.

mrhuw Kokka’ (國家元首)[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]

mrhuw Kokka’ ta’ misuw hya’ ga Elizabeth II, aring ryax 6 squ byacing tay 2 sa kawas 1952 lga, musa’ spazyang balay ms’rux kya la.

lalu kkyalan(名稱)[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]

Canada hya ga minkahun naha  kay nqu  zik na聖羅倫斯易洛魁語 Kanata一詞,imi nya ga qalang ru ini ga rhyal nqu linhuyan naha maki.Maki squ 1535 kawas,misuw qani ga nyux ki’an nqu ‘tayal nqu 魁北克市nyux naha mosa rasun qu qutux  kahul Kokka nqu法國pyang musa smehang kkongun na yuwaw雅克·卡蒂亞nyux naha rasun te斯塔達科納,ana yaqu rhyal qasa lga sllwan naha maha Kanata la.babaw nqu 雅克·卡蒂亞qaniy lga si’naha say maha Canada imi nya ga 多納科納(pgleng na即斯塔達科納) nyux klhang nqu rhyal.maki squ 1545 kawas,biru nqu Kokka na歐洲ru biru na rhyal kktan ‘osa Kokka ga nyux naha ‘ringun qu Kokka na Canada qani maha rhyal qani qu mwah rahyuw squ rhyal qani.qsu balay hga maki 17 seci ki 18 seci,sun na Canada qu 新法蘭西na llyung rhyal 聖羅倫斯.nanu saga  nyux naha spgluw  squ mopuw cyugal kinlhangan  na squliq ki rhyal yuwaw hmtuy squ Kokka na英,Sexu na英國maki squ 1774 kawas pkita  kmal squ horit na魁北克,taqu horit qani ga nyux pshgci squ kki’an nqu Canada tehok squ zmal krahu nqu  languw maki squ rhyal na mkura kilux qasa,kintwahiq nqu llyang na 俄亥俄.Kwara qu rhyal qni ga  maki squ 1783 kawas  lga wayal naha pskura ‘myuw miq squ giqas na Kokka na Amirika la,ana ga zmal nqu  languw krahu nqu rhyal te mkura tltu qasa ga,mucing soni nqu 安大略 (省) Sng ka kwara rhyal nyux qrqan nqu Kokka na英國.

babaw na qnolan nqu Kokka 英國squ 法蘭西,Kokka nqu Canada lga m’sazing qu qinsugal la,qsugun maha tekraya Canada ru te kyahu Canada la.maki squ 1841kawas,taqu tekraya Canada ru te kyahu Canada lga msqum lozi ru m’Canada Sng la.

maki squ 1867 kawas,Canada Sng ki 新布藍茲維ru新斯科細亞ps’rux  squ sinqunan naha mlahang nanak squ Canada.gmluw squ Canada n_gyut mshriq kinlahang nqu Kokka英國,ana naha Sexu ga n_giyut gmluw maki squ biru na tthoki ru pinkyalan naha squ gaga ka skayal naha maha Canada.maki squ 1982 kawas  lalu nqu smqqas  squ ryax sqasan  Kokka na Canada aring sun naha maha,naha nanak gmleng  maras squ ryax ru wayal naha zyugum maha ryax na Canada.

zuaw nqu kinraral (歷史)[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]

ziraynqu ''tayal

skahul squ minkingkyuw naha  zyuwaw na kinraral ru  pinbcywan naha mqbaq ulah nqu squliq,ana balay cikuy ga pkai qu zik na 24, 500 kawas 育空mkura tltu qasa lga rima maki qu squliq cyux myuwi kya la,squliq  myuwi maki squ 安大略 mkura kilux  baqun mhyuwaw mita squ  zik kung yan7,500 kawas。be’nux rhyal na舊克羅ki藍魚洞穴ga  snbil naha zyuwaw minnaki squ zik na Canada spyang binkesan rhyal kni’an nqu squliq。spyang baqun maha syaki nqu tayal ga maki qu rhyal b’syqan naha maki、muhi squ rrhyal、m’ubu’  nqu syakay ka pinbcyuan ru wanglu na zyuwaw htgan pila.Kya kruma minnqwas  na  ‘tayal hya ga maki squ cinhkan kinlhang  na Kokka 歐洲lga zik na ptehuk squ Canada ga  wayal rima mshgah la,misuw qani ga siki spwah squ kilnyuhan naha  kingkyuw  zyuwaw na sraral musa  mita squ kilbaqan naha.

maki squ tequtux nazyuwaw kinlhang Kokka na  歐洲qu squliq mnki squ Canada ga,kwara ka linpgan kihmayan nqu squliq ga wayal squ  20 mang tehuk 200 mang.gluw nqu mrhuw na Canada ka skahun squ lihoyan  na sqblaq hi nqu ‘tayal mita,misuw qani ga kya wayal squ  50 mang squliq minnaki rhyal nqu Canada qani.Yalaw gi ungat qu sintnaqan na squ blq ramu nya,taqu ’tayal sqani ga wahan qmyu m’atu nqu kinlhangan  na  squliq、bgasiq、’nbu kbakih lamu na ‘nbu qmyu,wal si pskongat  qu squliq nya 40% tehuk squ80%.misuw ‘tayal  nyux  maki squ Canada  qani ga  tequtux nqu minruk、因努伊特人ki梅蒂人,zik qani ga ‘tayal  nqu梅蒂hya ga ‘tayal ki kinbahan Kokka na 法 wayal ‘mimaw ki Canada ru m’ kinbahan na Canada la 。pspngun ki binah na ‘tayal ga,yalaw gi ini pyang psaywah qu squliq na努伊特ki squliq na kinlhangan Kokka na歐洲.

sinnhyan(宗教)[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]

horitgaga nqu Canada hya ga maki inu klhang naha zqu Zizyuw na smnhyan,ksxun naha qu lmau na gaga ru klahang  qu ana ini ptnaq na sinnhyan ga Zizyuw naha.

kahun squ knita naha te 2011kawas hmkangi baq squ ssquliq,Kokka na Canada ga maki 67.3% qu ssquliq smnhi squ Kiristokyo(lpgun uzi qu giqas na Kyokay,Tinskyo)maki squ smnhi Kiristokyo qani ga  Tinskyo qu spyang krahu na ubuy nqu smnhi,taqu squliq smnhi squ Tinskyo ga kya waayl tehuk squ  38.7%.sinqunan linhoyan kwara nqu Kyokay Canada  ga(maha ni mopuw ga mpitu qu cyoro kyokay na Canada ki binah na kyokay yannqu 衛理公會na Canada、公理會na Canada pinsqunan nqu kyokay .)maki squ rhyal  qani ga spyang krahu ubuy nqu giqas  kyokay,kinhmayan nqu ssquliq nya ga wal squ 6.1%,ru babaw nya lga kyokay nqu聖公Canada lga (5.0%)ki kyo kay na浸信(1.9%).ru maki qu kya wal squ 23.9% nqu ssquliq ga ini snhi squ sinnhyan.binha na sinnhyan hya ga 伊斯蘭教(3.2%)、印度教(1.7%)、錫克教(1.4%)、佛教(1.3%)ki猶太教(1.2%),kwara ka smnhi na ssquliq ga wal mtbuci squpin cikay.

ppsbaq(教育)[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]

ppsbaq nqu Canada hya ga kahul naha squ qutux qutux na  rrhyal  tbuci mtyuwaw lmahang.5 kawas tehuk 7 kawas ru 16 kawas tehuk squ 18kawas qani hya ga qinhlan nqu Kokka na Canada siki mqwas squ biru kwara,ini khzi taqu baq mita squ bnrwan na ssquliq hya ga wayal squ 99%.

mucing squ 2011 kawas,maki te 25kawas tehuk squ 64 kawas nqu mebnkis hayhazi hya ga kyawayal squ 88%nqu ssquliq wayal magal squ pinwasan na kawcung pinqbaq biru,pspngu squ sinqunan mtyuwaw ggwahan squ pila ki piaqunan lihuyan squ pphtuw nqu kinbaqan ga  (74%)kinwagiq.2002 kawas,maki squ 25kawas tehuk squ 64 kawas na ssquliq Canada ga kya wayal squ 43% nqu ssquliq  ga wayal magal squ krahu na pinqwasan biru,ana ga mki squ 25kawas tehuk squ 34 kawas na ssquliq hya ga kyawal squ 51% na ssquliq ga maki kwara qu biru pinwasan naha squ  krahu na pinqwasan  la.

skahul naha squ Kokka kungsi pkayal te razyuw mita maha maki squ  bnrwan naha te 2012 kawas,maki squ babaw cinbwanan qani ga spyang krahu qu ppsbaq ru pinwasan na Kokka Canada hya.pinhtgan Knita naha squ cipuqing Kwara ka Kokka na mqwas biru ga  mqwas biru nqu Canada hya ga maki qu kinbaqan naha hminas kinwagiq nqu sinqunan mtyuwaw squ hhtgan na pila qu kinbaqan naha,hminas spyang mki squ llpgal,smsun kinmhgan  zezyaw qinbaqan na,pbku llamu qinbaqan qinnxan ru kahul squ kinnita  naha bbiru musa smbuci kbalay squ haylaw baqun mita nqu mqbaq na squliq.

kbalay squ biru na gaga(文化)[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]

spyang kin binkgan:gagan qu Canada ru ryax krahu na Canada

kinbalay  naqu湯姆 ‘rtung abaw na qparung mkura tltu,cyux skun squ kki’an 美術Kokka na  Canada, nyux ki’an cingay balay nqu minruk Kokka na Canada qani,cingay qu minruk nya ru ana naha gaga uzi lga wayal mhhuluy cikay ru cingay qu lllamu nqu gaga naha uzi,taqu lllamu nqu gaga naha qani ga nyux klmang nqu horit.maki squ qalang na 魁北克,taqu squliq na魁北克qani ga krahu balay qu kinta naha squ lalu naha nanak,ru gaga nqu魁北克ki Kokka nqu英式na gaga Canada ga maki balay qu ini btnaq.kahul squ kara nqu Kokka mwah mita ga,m’gaga nqu  馬賽克qu Canada qani——yalaw gi gaga nqu Canada qani ga minkahul squ  ini ptnaq nqu rrhyal、ru sinqunan nqu squliq na tayal ka ini ptnaq nqu gaga ssquliq.taqu gaga nqu Sexu mosa glgan hya ga,yan nqu sinqunan ppkita squ ''nbu、laxan qu gaga horit maha  phuqil hya、kinrrngu puyut squ mqzinut、smrrhuw qmhut lmahang squ ppatus ki ptgyah smwal squ  kneril ki kneril mlikuy ki mlikuy ga nway msqum ru qutux nqu mwah kbalay squ inkyasan na gaga Canada.

minnaki squ yuwaw kinraral kinlhang nqu rhyal na Kokka 英ki Kokka 法,wayal msbah cikay qu gaga na Canada gi ‘mimaw cikay squ rusa Kokka ki gaga nqu ‘tayal sqani.taqu kay nqu ‘tayal sqani,taqu kinbaqan ka gaga qqyqnux ni tayal ru hngiyang lubuwn qani ga hmluy squ kinnita naha nanak squ lalu naha ka Canada.cingay squliq nqu Canada ga kinmopuw naha krahu mita squ llamu na gaga,knita naha squ llamu na gaga qani ga krangi naha  qutux qbci nqu Kokka mita.zyuwaw nqu gnogan na Kokka Amirika ru sinbung ka maki squ yal Kokka na英maki squ zik na gaga Canada ga soyal naha balay,ana ga  trang naha soyal uzi qu gaga nqu qeqaya  Canada ki spyang maki squ kktan ta squ teribiy ru ega maki squ Amirika ki babaw cinbwanan ana inu nqu rrhyal ga soyal naha balay.ana yaqu gaga nqu kinlhangan ga soyal na Sexu na,horit ki pkayal squ kosiy na Canada,syun  naha inlungan qu ega kyuk nqu Kokka na Canada ru razyuw pkayal squ yuwaw na teribi ru  yal nqu kkyal nqu linhoyan wi’ing ka kwara ki’an i ppcywagu.

skahul naha squ kinbaqan ka gaga qqyqnux ni tayal Canada kinitanaha squ kinbaqan ka gaga qqyqnux musa magal squ sekow spyang karahu,mi’a su nqu 湯姆·湯姆遜——hya ga maki squ kwara babaw cinbwanan ga qutux nqu maki lalu qu minzka nya,ru matas squ linhuyan na pitu squliq.Pinnatas nqu 湯姆遜Canada ka pintasan nya squ ryax ki qsya hminas squ mopuw kawas qu pintasan qnxan,tehuk squ kawas maki te 1917masa tmalam.taqu sinqtuxan naha mita squ linhuyan nqu mpitu ppatas  hya lga maki squ ‘osa na babaw nqu  inlungan ru kwara ka inllungan nqu ssquliq,linhuyan qani ga maki squ 1920 kawas 5 byacing min qutux phtuw squ pinkita naha.taring squ 1950kawas qani ga,galun ni Sexu na Canada qu kilnalay kaku kinbaqan ka gaga qqyqnux ni squliq nqu 因努伊特 sbiq  nya squ kahul binah na lpyuwng.

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]