masbarux 借工還工
mastikuk lu rali’ ong musa cu nak tutux muti’ mumarah ong, ungat ka atu’ inoxan mu kay. lulunglung cu ong, pungan mu ka ke’ ni ci’uli ga, moka masbarux ni ga habarow ci’uli ma ca, musa cu la kay, musa cu mululi’ cu ka ci’uli, musa masbarux la ca, maspat hari’ ka sinbahan mu la ga maras cu la. ramas cubay ka masbarux la ga, ini’ pasasangel, mamicuw hari’ ka biningun uri’, lu wasti’ ka inoxan, yonani’ la ong, ini’ paguruw cubay ka ke naha ong, ramas ka masbarux mu kung, cikaca’ la ga musa cu sabarux lu, maspat ci’uli ka lon mu la, kora nak kung malikur mu la ga malaprow min la.
很早以前都是獨自工作工作，沒什麼進度。我常常在想，聽到人們在講的借工還工。很多人一起工作，我也跟隨著人們去工作，也跟著先去幫人家工作，去幫人家作了8次後，我就帶工忙我田裡的工作了。互相的幫忙真的不錯，就不會過度依賴，工作做的很快，一天的進度很多，發覺聽來的話真的沒錯，我覺得互相幫忙真的很好。我開始借工去幫人家工作，我找了8個人後，連我及我先生就10個人。
at kantang ka masbarux ni uri’ ga, habarow ong, as ka pahpuy ci mami’, utux ba’ ci pahpuy mami’ ka malikur mu wa , ana i utux tepeh yaba’ ga bali’un ni palahlah ca, yonani’ la ong pa’aring hari’ malaprow wagi’ musa kalalama’ wa ka pahpuy mami’ ni, malaprow utux wagi’ la ga puson naha’ ka mami’ la, moka’ mami’ la ong malaprow sa’ing wagi’ la ga mahu’il nak uri’ la, tumahuk tikiy cu raramat ong, moka ken nak na pila hiya ga miniy ci seng, runngu’ cu ma payux ni’un ka babang ong.
其實互相幫忙工作也是不容易，很多人一起工作煮飯也是重點的工作，還好我的先生很會煮飯、乾飯，即使是用大的鍋子煮飯也可以煮乾飯。通常煮飯的人10點就要先去忙著煮飯的工作，11點就開始煮飯了，12點也就煮好了，同時也要煮些菜，條件好些的人會準備些肉，就怕旁人吃的比較多。
luhgun naha’ la ka seng ca, utux luhuw ga tugal ruma’, payux nak hari’ inaras naha ga parat ca, anak nak tumahuk ci gilung uri, sun naha kani’ lumuhuw, kani’ ka mintana’ mani’ kora’ la. mani’ mami’ la ong rumamat ci ka asinuw hani’ la, ga mintana’ mani’ kora’ la, ungat ka payux ka nani’un. ruma’ ga haprow mani’ ruma’
, mani’ ci mami’ la, kani’ ga kine’ mami’ la ong mahnguw tikiy hang, moka malikur hiya la ong lunhaw ci kewah, kewah ca silahaw nak ki pihuri’ ma ca, cubay nak ka sun kunaga’uw ni, katuhur ka kahuni ka kutan ca. moka kankanel hiya ga waxiy, waxiy ka kutan naha’ lu kaman ca’ araw uri’, moka lina na malikur ga, han ta’arus ka araw ca. yonani’ i musa i mumarah ong, malaprow wagi’ ga abas tikiy mahnguw hang wa, ma ka lawpan ca tanmumarah, pahnguw ta tikiy hang wa ma!
肉會串起來，一串的肉有些是三塊肉，帶的肉多一串就四塊肉，或者也會煮雞肉，他們這樣串起來，就這樣大家都吃的公平。吃飯時配著肉吃，大家吃的一樣，沒有誰的比較多，有些人吃飯食量大。吃飽飯後休息片刻，男人此時會磨鐮刀，使鐮刀的刀鋒磨利，在開墾整地時，要砍的樹木很粗大。至於女人砍藤蔓之類的，砍藤蔓、草及樹枝，男人砍倒的樹木，把樹枝砍掉。像這樣的工作，工作到10點時會稍作休息一下，老板說:先休息一下吧!
mahnguw tikiy mani’ nak tamaku’ ka mani’ tamaku’ ca, moka kankanel hiya ga matama’ nak, musa’ mabuli’ ci use’ ruma’ abun ca, tuhya ka use’ ka use’ na mumarah hiya, malaprow utux wagi’ la ga, wal kalalama pahpuy mami’ kutux ka malikur la , ima’ ka tun naha’, moka ka malikur mu rali’ ka intaxan mu nak hiya. musa’ pahpuy ka mali’kur ong bale’ palalah, ini ini’ tana ka siumuk ka mira’ ong amukan na abaw ga’iloh, minlu’ i ini’ tana’ amukan ka mami’ ca, ini’ katelu’ la mami’, as ka mintana pahulhul kora’ ca, kani’ ka as ka tabali’un umumuk, ma hari’ pakani’ mami’ la ga, tahkun naha’ ka seng wa, at uri’ ga gilung ca, habarow hari’ ka ci’uli ga, ye angungu’ cu at patana’ hari’ at patikrak la ong, at patikrak la ca ta’an naha’ ka totah luhgun naha’ ka asinuw, ana su pan tugal luhgun uri’, ini’ cubay papapa’ul la ken kora’ la ca.
休息時抽煙的抽煙，女性就地坐著休息，有的去提水來喝，山裡的水源很遠。11點到時，一個男人會事先去煮飯，會派誰去煮飯呢!我自己看過的是叫我先生去煮飯。我先生特別的煮乾飯，鍋蓋不夠蓋鍋子時就會用香蕉的葉子蓋滿，這樣飯才不會半生不熟，煮的飯溫度要平均，所以煮飯要把鍋子蓋好。快到吃飯的時間，就開始煮肉或雞肉了，若是人數多，為了怕不夠吃，不夠分就做竹籤把肉串起來，即使是三塊也串起來，大家都有得吃不會搶著吃了。
seng wa si’ingkux rali’ lu, moka ucyux mangihur ini’ naha’ apuli’ ka ucyux mangihur hiya, maruk kine’ cubay ni’un ka ucyux mangihur ca. turakis hari’ ni’un ta rali’ hang, pahruming ca lu siramat ka ucuyx i ucyux mangihur haca, yonani’ mine’ la ga mine’ cankan rex la ga mahnguw tikiy hang, musa’ minarang luri’ nanu’ hari’ i wo puhurow ka wagi’ la ong, patehuk hari’ ragex ka wagi’ la ga. malawa’ ka tanmumarah la wa, tana’ la wa ma maha’ ta morow la ma, karima’ malahngan la ga at ta paktox tu’uy la ma, yonani’ ca ka utux rex inoxan hani’.
豬肉讓大家覺得稀奇，鹹魚就隨著大家的意吃，不串起來，鹹魚配飯真的很下飯。以前常吃的是小米，稀飯常配的菜是鹹魚，像這樣中午吃飽後就午休，午休後再去砍草砍樹，直到太陽逐漸落下。地主就在叫，工作可以收囉!我們要回家了，地主說著:天暗了就看不到路回家了，一天的工作情形就是這樣。
haprow nak cubay minarang ruma’ ka malikur wa , kanel hiya nanak musa’ i ta’arus ci araw, maka linar na malikur ga han kumut ka, ca moka kahuni’, yonani’ la ong wasti’ ka inohan ay! habarow hari’ ci’uli rasun ga wasti’ ka inohan, lu gaben la ong maruk wagi’ la ong, malawa’ la wa’ ka tanmumarah luri’, tana la wa ma mata morong la ma, yonani’ masu’ ka sun utux rex hani’ la. minlu’ tuhya’ ka kelan ka makutux rex mabel mak sa’ing rex maki’ ki uri’, ah ka makmabel nak mumarah kaca wa, mabuna’ nak maskakiy la i tuhya’ la, yona’ musa’ Yesun la ga yona ramagal wagi’ nak matatuli’ masinhayuw, tehuk ci ka Marosan haca la ga mapitu’ nak hari’ wagi’ la makakiy. ungat otobay rali’ hang, kunaga’uw rali’ hang cong, wo payux rex musa malawa ci moh sunbarux ong, malaprow malalaprow hari’ ca, payux nak carung uri’ la ga ma’inayaw la, malaprow hari’ kumulut ta ci kumulut ci kahuni’ lunar ci kahuni’, pata’arus ruma’ ca malikur pata’arus, moka kanel hiya ga sunsul hari’ kumut ci waxiy raxal, kumut ci kahuni’ hang masu’ kumut kahuni’ la ga payux kahuni’ la ca, hipan hang hipan tutux hang, mastahar ka araw ni lu mastahar tikiy ka ini paculing la ong, han kunaga’uw la han naha lunbak la lunbak.
有些男人砍伐的工作真的很強，女性的工作只能做著砍樹木的樹枝，男人砍倒的樹木女人就會砍樹木的樹枝，這樣的分工進度就很快很多!帶很多人工作一天的進度很多，傍晚太陽下山後，地主就會叫著:夠了!我們可以回家了，這樣一天的工作就結束了。如果很遠，有人會在住在地主的家一個晚上或兩天，想要睡的就可以睡在那邊，工作的地方很遠的地方就會很早走路出發，就像要去Yesun 早上5點就慢慢走路出發，走到Marosan時就快7點了。以前沒有摩拖車，以前開墾整地時，應該要花很多的工作天是嗎?太約10人吧!太多人的話會擁擠，大約10人鋸木再把樹木推倒砍樹枝了，有些男人需整理已倒下的樹木的樹枝，女人跟著整理在地上的藤蔓，先砍樹木，砍完的樹木很多了。先燒沒有燒盡的木頭及樹枝，開墾後再去清理。
silin naha ka kahuni’ lu payux sinli’ la ong, calingun naha hari’ la mangu’ la, han cumuling inutu’ sun naha kaca, inutu’. kunaga’uw ga maras hari’ payux ci’uli sunbarux ca ong, amol ka babingun na ka kunaga’uw hiya ca, minarang hang pakalu’ ci waxiy ga kutan ka waxiy, pakalu’ ci ka katuhur na kahuni’ kulutan larun ca larun, kani’ ga kora’ ka sun ramiruw ga kutan kaca uri’, Ba’un cu mangu’ hari kora’ ka abaw ni la ong, kaca’ ka hipan naha la. hipan micuw ga as ka ungat kora’ aw ka kahuna, ini’ wa ini’ ruma’, maki’ ci ka purihing ong purihing ca, maki’ ci purihing la mahuri’ kaca la, ini’ as kaculing kaca, kaca’ ka halan naha lunbak babuw ni la. ramas ar ka hinipan ka sun inutu’ hani, han mamuhi’ ci ciyak ga yaba’ la ciyak ni kay, ya ka ramas ka abulit ni ken na 肥料ca.
他們會把收集等收集多了，乾的時候再去燒，集成一堆一堆的燒，集成一堆。開墾整地時需要帶很多人工吧!開墾整地時都做些什麼事，砍草如果有藤蔓要先砍藤蔓，看到很粗大的樹木就砍下推倒，芒草也都要砍掉，直到砍的枝葉乾了後，就把它給燒了。燒這些樹木不會全部燒光，沒有光線的，在比較陽光不足潮濕的地方，那樣不會燒得很旺，下回再去整理再燒。燒過之後對土壤很有幫助，種植的黃瓜相當大，應該是燒樹木的灰對土壤很有養分。
kewas ca kakulut kunaga’uw ga kewah kakulut, moka rik ga abas naha tikiy kalabahun ka mira’ ar, ruma’ kaman ca waxiy waxiy uri galun naha’ kutan naha, payux ong babingun ka sun kunaga’uw hani, kani’ ka malahang ci ci’uli moh sunbarux, kunaga’uw hang ga hipan la ga kaca’ ka lunbak la, masu lunbak la ong ken na ramiruw ga tabulun naha’ ka ramiruw kalabahun naha’ ruma’ ka mira’, moka ramas carung hiya ga wo maculing hari’ kora’ ka pinanangan ga, ramas carung kaca wa as hali’ mamuhi’ ci atiy la ka ramas miculing.
整地時是用鐮刀、鋸子，至於地上通常是用鋤頭，像是草、藤蔓是用砍的，開墾整地要做的工作還真多!所以才會找很多人來借工，先整地然後用火燒再來清理未燒完的樹枝及枯草等，清理完樹枝雜草後，挖掉芒草，最好的是砍過的雜草燒得很順利，燒得很好就可以直接種玉米。