pqzyu cikay gaga tminun 織布文化概述

Minkahul squw Wikipidia

miru, Watan Taya 撰文:張新仙

Pyasan misu qani ga cyux sa hogan Taoyun na Pyasan. qyunam ta ita Tayal. ki’an gluw Gogan qu yatux hiya ru ki’an gluw Sbtunux ki Mng’ciq qu hogan hiya. lalu rhzyal Thiluw misu ga “復興”. ita Tayal son ta “Pyasan” lalu nya. baha hmswa’ s’inu ta motux na binkisan Payas ru s’agal ta lalu nya tlalu rhzyal qani.

Pyasan指的是今日桃園市復興區,屬泰雅族傳統領域,有後山地區的 Gogan 部族與前山地區的 Sbtunux部族和 Mng’ciq 部族,現在華語地名稱「復興」,我族語地名稱Pyasan,因紀念祖先 Payas 的英勇事蹟便將地名取其名。

baq balay tminun qu ita Tayal. trahu ru krhun mita ggluw squ baq balay tminun qu kneril. mkmi wayal lga, blaq musa qmpul hongu utux tta’ ’tuxan gmiba skutaw binkisan.

泰雅族是很擅長織布的民族,善織的婦女在族裡具有重要的社會地位,受到族人尊敬,死後才能走過彩虹橋,回到祖先懷抱。

qnxan ta Tayal sraran hiya ga, kya pitu ini’ ga spat kawas qu ’laqi kneril. mgluw yaya, yaki ru irah mqbaq mnuka, tgyut, pcira. zik tehuk mpuw cyugal ini’ ga mpuw payat kawas. baqun mqbaq zyaw na pcinun. mpuw magal kawas lga, mqbaq qmsay ru tminun. qani ga spyang balay pincyogan nqu kneril. yasa pspung nha cinnunan qu kinmhgan na kneril. baqun krakis kwara zyaw tminun lga, yasa ptasan ru mkneril la. ryax qani lga, wahan smze na squliq uzi la.

昔日泰雅族女孩約7、8歲隨母親、祖母或嫂嫂學習捻紗線、紡線、捲線等,13、14歲前學好整經理線等,到了15歲再學排線、織布,這是女子的專利。婦女的社會地位即以紡織的巧拙評定。當少女織藝精進,也就是准許紋面之時,將視為成年女子,同時也是族人上門提親的時機。

kgi qani ga pzyang balay qqaya na tminun. spwah pmuhi ru kmut kgi, mkgi, mnuka, thqun, bahiy, qmsay, tminun qu binkgan pcinun.

傳統織布以苧麻為主要材料,紡織的過程,經種麻採麻、理絲紡線、煮線淋曬漂白、理線整經、織布等程序。

laqi’ saku’ hga, mnung saku’ qwas yaya, yata ki yaki. cyux tminun ru lmuhuw mqwas mha,

“krakis pcinun cinun pkneril.

tminun holuy tminun pala.

tminun pintrang pin’aras krakis

tung tung …sah sah…

qnxan maku qani ga, kneril tayal.”

小時候常常聽媽媽、阿姨們和外婆,一邊織布一邊低吟哼唱著織布歌,歌詞如下:      

   「泰雅姑娘想織布,會織布成為真女人。

     織長衣、織包巾。

     織嫁衣,織姑娘嫁粧。

     咚咚咚、紗紗紗、…,

     這一生我是泰雅族的女人。」

mizil nqu tminun:

1.tminun hiya ga, spyang zyaw na kneril Tayal.

2.’laqi’ kneril hiya ga, yaya spyang pcbaq kwara zyaw na kneril. ru zik musa sqliqun si ga baq tmring

kwara zyaw na tminun.

3.skbalay mlikuy qu qsap ru qqaya qongu hiya. kwara zyaw tminun lga kneril ptzyaw la. yan nqu pmuhi

kgi, kmgi, mnuka, pcira, plos, qmsay, tminun hiya. iyat balay wahun tqnga’ na mlikuy.

4.cyux mizil, mbahing, m’gaga, mlata na qalang ru ngasal hiya ga, ini’

tring nuka ru pala. magal qilis mlikuy mlata.

5.mnuka cinun qu mlikuy. katun qilis na bzyok qnhyun.

6.laxi usa qmayah kgi qu mlikuy. p’agal qilis squ tqhuniq.

7.tmring qqaya tminun qu mlikuy mga, hmiriq pizil ma.

8.bneng mlikuy na buli ru lqiy. laxi hmci smi babaw qongu.

baq yaqih utux ma.

9.ini’ pkbalay binah mlikuy qongu. b’ba kakay sbah pkalay.

10.nbwas yagih skun zik qongu. aki baq tminun squ mrkyas.

織布應遵守的禁忌:

   1.織布是泰雅婦女的必要工作。

   2.女子由母親負責教養成人。女子出嫁前,必須學會所有織布的技能。

   3.除刮麻器和織布器具由泰雅男子製作之外,其餘工作都由女子負責,如:種麻、剝麻、捻線、捲線、紡線、理線整經、織布等,其過程男子一律不得參與。

   4.在祭祀、喪事、馘首與狩獵期間,部落和家人不可織布亦不可碰觸生麻,否則出外狩獵男子會發生意外。

   5.男子如果紡線織布,會被山豬咬傷。

   6.男子不能進入苧麻園,否則伐木時會受傷。

   7.男子碰觸織布機等任何器具都被視為違犯禁忌。

   8.男人身上所持獵具不能隨意放置紡織機,視為不吉。

   9.織布機的製作修整不經過二位男人,否則修整之人會患足疾。

  10.母親在生下女嬰後,會將臍帶放置於織布機筒內,期望此女嬰將來長大後善於織布。