qalang Cinaw/智腦部落
mwani qalang ro cyan te inu 部落概況與位置
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]syax ryaniq Girang 51 na qalang inaw ga, maki bih kya Girang geng llyung Mnibu qalang Kbanun. Qalang Cinaw hiya ga maki kya te byaqan wagi qutux kiro cqa qalang Kbanun, akya saying kbhul meta kinbawiq nya, tnqalang qa cquliq Skikun cqani. ryax klhangan Ipun na ryaniq te Hogal cqa hlahuy na kisya Rayherang, cnlalu naha uyi ryaniq kisya cqa Lutung. skahul Loba hminas qalang Cinaw, Banun ro tehok Lutung. tnqasoq quyit lro m_ngyut laxan naha ryaniq kisya qani, rom n_gyut mnqutih uyi bling ro hongu uyi. mwani ga maki cqa qalang Cinaw skura te byaqan wagi ro hlhul akya tyugan kbhul miman meta na syax llyung Mknibu ga, snibin naha qutux blaq na “te spat bling kisya” na.
宜51線公路旁的智腦部落，位於宜蘭縣大同鄉樂水村。智腦社在碼崙社西方約1公里，海拔200公尺左右，為四季社人所建。日治時期的太平山森林鐵路平地線，又稱羅東森林鐵路，從土場經智腦、碼崙通往羅東。停駛後，鐵道逐漸被拆除，橋梁與隧道也慢慢損毀。目前在智腦部落西南約350公尺的蘭陽溪堤防旁，仍保存一座較完整的「八號隧道」。
cinllwan lalu qalang 地名由來
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]ke “Cinaw” hiya ga lalu na qalang, uka hayi imi nya qani.
cinaw為部落名，無特別之意思。
pinhknyan qalang 部落遷徙
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]pinqyuwan maha knahul Skikun mwah na cinmuyax Takun Bosin hiya ga baha hmcwa mnsinuk ro mntgil tunux mica qa ini ayte qa cquliq qalang, mica qa pinnaray naha qabax cnmuyax mnshiy ski binah rgyax cqa qalang Loba, lalu cqaca ga san naha Iling Luyu. qutux seng mqesu kbhul mpusal mpitu kawas ga, minkrux naha qa cquliq Ipun, qabax glux naha akya mpux cnmuyax miman mtuyu cquliq minshyi ski qalang Cinaw, ro cnllwan naha qalang Banun, us ga cquliq qalang naha ga smoya lalu Cinaw qani. ryaniq pinhknyan naha ga skahul Pinsbkan musa ski qalang Skikun, ro minshiy ski qalang Libu loyi, puqing lga Ski b’nux Cinaw la.
相傳四季社的塔昆．玻欣族因酒後滋事被社眾歧視，舉家遷至土場對岸山腹，稱為伊林魯瑤。1927年，在日本人勸導下，全族10戶56人遷至智腦，被稱為碼崙社，但族人更喜歡「智腦」的名稱。部落遷移路線自 Pinsbkan 遷至Skikun，再遷至 Libu，最後遷至 b’nux Cinaw（現址）。
tayal qa nyan qalang Cinaw mwani 人口概況
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]qalang Cinaw ga miman payat qabax cquliq qalang naha, ro hbku ski mpux payat kawas na laqi mrkyas ga qutux kbhul qabax cquliq ga maki mpux pitu cquliq nya, ro mpux magan mpux magan kawas na klokah hayi na cquliq ga qutux kbhul qabax cquliq ga maki miman payat cquliq nya, ro miman magan kawas na yutas yaki, qutux kbhul qabax cquliq ga maki obih mpusal cquliq nya. ro tayux ta kahul cqenu minrok naha hiya ga, cquliq Tayal qutux kbhul qabax cquliq ga maki mqesu pgan mtuyu cquliq nya, ro cquliq Amis zok ga qutux kbhul qabax cquliq ga maki qutux cquliq nya.
智腦總人口為54人，其中0至14歲的兒童占16.67%，15至54歲的中壯年人口占53.7%，而55歲以上的老年人口占29.63%。依族群來看，阿美族群占1%，泰雅族群占96.3%。
snhyan qalang 部落宗教
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]mwani qalang Cinaw ga, msqun ki qalang Kbanun mrehay maki saying kkyokay, qutux ga Tensinkyo, ro te saying ga Cyorokay, nanu qabax nqu snnyahan nqu Tayal ga, mtnaq nqu i snhyun nha, ana ga skura squ qalang Tayal maha, snhyan qu i Tayal qani ga, kahul squ inlungan naha, aki smru nqu inlungan, ro skura nqu i qlhan naha,pisan cqani ga, aki maki nqu i anzin nqu i inblaq nqu qnxan nqu qyanux nqu Tayal. maki kruma knahul tanux mwah na Kahat ga, knalay naha 廟宇uyi.
智腦部落目前有兩間教會與瑪崙部落共同聚會，第一個是天主堂、第二個是長老教會，信奉人數大致相同，而對於部落來說，宗教信仰給予族人強大的精神支持，在某種層面上，也維持著部落安定。現在也有來自外地移居此的的漢人，興建廟宇。
qqyanux 經濟與特產
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]qalang Cinaw ga, nyan muya pagay ru trakis, mwani ga pagay na Turuy ga, nyan naha alan qqyanux, qabax senin ka qalang naha ga kruma ga musa mtiyaw hogan, kruma nya mtiyaw qalang prax muyax.
智腦部落盛產稻米與紅藜，現在有樂水米為特產，部落青年大部分都至都市就業，或者在山上務農支撐家中的經濟。
rryaniq qalang部落交通
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]kahul Giran skura Mnibu, glux te pitu cya seng si shouyu musa, shoyu musa, akay ini qutux tmucing, ro musa su ktalan kya Hongu na Sengan la, ro si skura ’zil ro si shouyu musa, ini bsyaq lga, tehok su qalang Turuy lro skura shoyu musa, puqing lga tehok qalang Cinaw la .
由宜蘭往大同鄉方向沿著台七甲線直行，大約不用一小時，你會看到牛鬥橋(紫色外觀、雙向車道)，然後向左轉，接著往前直行開至對岸抵達牛鬥後，會先不斷爬升再下坡，全程大約二十分鐘左右，接著仔細注意路邊被遺忘的部落Kbanun標示，即可抵達東壘部落後，再向前直行抵達終點智腦部落。
ki’an pklahang binheci 文化健康站
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]qalang Cinaw hiya ga baha hmcwa cipak ciyan cquliq naha la, uka ki’an pklahang bnheci naha, mica qa musa naha sobih na ki’an na pklahang bnheci cqa qalang Banun, ro sobih na qalang, qalang Talah hiya ga maki mblaq na psbaqan ro byoing phgup. pincrux uyi pqwasan biru ro byoing, musa mkrax kinmxan cquliq ro psbaq llaqi.
智腦部落居民因人口問題，所以無建設文健站，族人皆是前往的就近的瑪崙文化健康狀況良好，鄰近的部落崙埤擁有完善的教育和醫療設施。部落附近設有小學和醫療診所，為部落成員提供基本的教育和醫療服務。
cnsalan qalang 部落景點
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]lnhoyan mcisan qnxan cqa qalang Cinaw
ryax pbhuyax tnplyan kmut qhuniq cyunga ga, qalang Kbanun hiya ga hminas qa ryaniq kisya smatu qhuniq cqa Rayherang, mehong pongan naha eki lro m_ngyut uka cquliq uyi la. sanka “lnhoyan mcisan qnxan cqa qalang Cinaw”, thuyay plukus lukus Tayal cyunga, ro patas rqenas, tqbaq ke Tayal, ru pung lmhux, miyuy myugi na Tayal, ro musa tayux knbaqan ryaniq qalup, ro kbalay mami ruma, ru qiyis trakis, ro maniq shiya na maqaw, gbyan ga tayux para ro yapit.
智腦部落生活體驗營
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]過去伐木業興盛時，樂水部落為太平山運材鐵道必經之地，隨鐵路停運而逐漸沉寂。參加「智腦部落生活體驗營」，可穿傳統泰雅服飾、體驗紋面、學問候語、聆聽口簧琴、跳泰雅舞，探索獵徑智慧，製作竹筒飯與小米酒杯，享用馬告風味餐，夜觀山羌飛鼠。
tgliq qalang Cinaw
tgliq qalang Cinaw hiya ga maki cqa lingay na Girang geng llyung Mknibu qalang Cinaw, mtlqeng cqa rrgyax, qsya nya gmlux kkayal ini ptnaq, ro glabang calay ktalan kintalan nya. qutux ki’an qani ga ini hriqi ana qutux, blaq calay qutux cnsalan qani musa rrgyax ini ga tayux gaga qalang.
智腦部落瀑布
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]智腦部落瀑布位於宜蘭縣大同鄉智腦部落附近，隱藏於山林間，水勢隨季節變化，景色壯麗清幽。這片自然美景保留原始風貌，是體驗山林與部落文化的好去處。