qalang Turuy/東壘部落

mwani qalang ru cyan te inu 部落概況與位置

qalang xqayus mwani ga maki kya qara llyung Mnibu, si say maha gong Turuy qani hiya. ro skura kya htgan wagi. aki magan kbhul spatul kinbawiq nya. qutux seng mpux qesu kbhul spatul saying kawas ga, wal horun tyaba na qnwalax ro sbehuy, si ktyaba qsya llyung naha, ro minsqyamay, wal horun qsya qa qalang naha, mica qa cquliq naha wal shyan binah hayi skura byaqan wagi, maki benux rgyax na iyil llyung Turuy tnqalang, san naha qalang Tkalun, maki kya hbun qa llyung Mnibu ki gong Turuy, akya tyugan kbhul kinbawiq nya, mksobih qalang Bongbong. ro pincriqan Mnoyan hiya ga khelun naha mwah mshyi cqani na cquliq ga, kruma ga wal shyan qalang Turuy.

新社址位於蘭陽溪與支流東壘溪合流處東方，海拔約 540公尺處。昭和 17 年（1942），再度遭暴風雨襲擊，溪水暴漲，土石流失，社址被沖毀，社眾往西遷移，於東壘溪左岸山麓建社，族人稱為「得卡倫」，位於蘭陽溪與其支流碼崙溪會合處，海拔約300公尺的台地上，隔蘭陽溪與英士村相對。「馬諾源事件」被迫遷移的居民中，有部份移居東壘。

cinllwan lalu qalang 地名由來

ke “Turuy” qani hiya ga imi nya qani maki tyugan pinqyuwan nya, te qutux ga knahul lalu qutux lamu na qbhniq, te saying imi nya ga Turuy haya ma, ro te tyugan ga qutux lalu na lalaw ma.

Toruy有三種說法，一為一種鳥類名稱，二為輪胎之意思，三則是某種刀類。

pinyugan qalang 部落遷徙

syax ryaniq Yi 51 geng na qalang Turuy ga maki cqa Girang geng llyung mknibu qalang Skikun. te qsu knalay qalang qani na cquliq ga kahul Mnoyan, baha hmcwa kntheyaq ciyan qyunam naha ro pinciriq ki binah minrok krryax, mica qa maki te qutux seng qesu kbhul mpux spat kawas ga mwah snhyi ski babaw na qalang turuy maki qutux benux san naha qalang Babaw Kole. qutux seng qesu kbhul mpusal pitu kawas ga baha hmcwa wal horun behuy, wayal qutux kawas lga minshyi loyi ski lingay hasisyo turuy qa cquliq qalang naha, ro si s’agal lalu hasisyo naha musa cnlalu qalang naha.     

宜51線旁的東壘部落位於宜蘭縣大同鄉樂水村。創社者為馬諾源社人，因獵區距離遙遠且與他族常有獵場糾紛，於1918年遷至東壘上方高地（巴波可雷）。1927年因暴風雨造成災害，次年移至東壘駐在所附近，並以駐在所名命名為東壘社。

tayal qa nyan qalang Turuy mwani 人口概況

qalang Turuy qutux kbhul mtuyu pgan tyugan qabax cquliq qalang naha, ro hbku ski mpux payat kawas na laqi mrkyas ga qutux kbhul qabax cquliq ga maki mpux cquliq nya, ro mpux magan mpux magan kawas na klokah hayi na cquliq ga qutux kbhul qabax cquliq ga maki mtuyu pgan tyugan cquliq nya, ro miman magan kawas na yutas yaki, qutux kbhul qabax cquliq ga maki obih mpusal pitu cquliq nya. ro tayux ta kahul cqenu minrok naha hiya ga, cquliq Tayal qutux kbhul qabax cquliq ga maki mqesu pgan cquliq nya, ro cquliq binah ga qutux kbhul qabax cquliq ga maki mpux cquliq nya.

東壘部落總人口為163人，其中0至14歲的兒童占10.2%，15至54歲的中壯年人口占63.24%，而55歲以上的老年人口占26.56%。依族群來看，漢人族群占10%，泰雅族群占90%。

snhyan 部落宗教

mwani qalang Turuy ga, maki saying kkyokay, qutux ga Tensinkyo, ro te saying ga Cyorokay, nanu qabax nqu snnyahan nqu Tayal ga, mtnaq nqu i snhyun nha, ana ga skura squ qalang Tayal maha, snhyan qu i Tayal qani ga, kahul squ inlungan naha, aki smru nqu inlungan, ro skura nqu i qlhan naha,pisan cqani ga, aki maki nqu i anzin nqu i inblaq nqu qnxan nqu qyanux nqu Tayal. maki kruma knahul tanux mwah na Kahat ga, knalay naha 廟宇uyi.

部落目前有兩間教會，第一個是天主堂、第二個是長老教會，信奉人數大致相同，而對於部落來說，宗教信仰給予族人強大的精神支持，在某種層面上，也維持著部落安定。現在也有來自外地移居此的的漢人，興建廟宇。

qqyanux 經濟與特產

qalang Turuy ga, nyan muya pagay ru trakis, mwani ga pagay na Turuy ga, nyan naha alan qqyanux, qabax senin ka qalang naha ga kruma ga musa mtiyaw hogan, kruma nya mtiyaw qalang prax muyax.

瑪崙部落盛產稻米與紅藜，現在有樂水米為特產，部落青年大部分都至都市就業，或者在山上務農支撐家中的經濟。

ryaniq qalang 部落交通

kahul Giran skura Mnibu, glux te pitu cya seng si shouyu musa, shoyu musa, akay ini qutux tmucing, ro musa su ktalan kya Hongu na Sengan la, ro si skura ’zil ro si shouyu musa, ini bsyaq lga, tehok su qalang Turuy la.

由宜蘭往大同鄉方向沿著台七甲線直行，大約不用一小時，你會看到牛鬥橋(紫色外觀、雙向車道)，然後向左轉，接著往前直行開至對岸抵達牛鬥後，會先不斷爬升再下坡，全程大約二十分鐘左右，接著仔細注意路邊被遺忘的部落Kbanun標示，即可到達東壘部落。

ki’an pklahang binheci 文化健康站

qalang Turuy hiya ga baha hmcwa cipak ciyan cquliq naha la, uka ki’an pklahang bnheci naha, mica qa musa naha sobih na ki’an na pklahang bnheci cqa qalang Banun, ro sobih na qalang, qalang Talah hiya ga maki mblaq na psbaqan ro byoing phgup. pincrux uyi pqwasan biru ro byoing, musa mkrax kinmxan cquliq ro psbaq llaqi.

東壘部落居民因人口問題，所以無建設文健站，族人皆是前往的就近的瑪崙文化健康狀況良好，鄰近的部落崙埤擁有完善的教育和醫療設施。部落附近設有小學和醫療診所，為部落成員提供基本的教育和醫療服務。

gaga qalang 部落文化

qalang Kngungu qani ga qalang Tayal, kruma cquliq naha kmayal ke Tayal uyi, ksobih kawas mwani ga nyan kbalay yaw na qalang qa naha, us ga cipak hayi kblay yaw na cyunga, baha hmcwa cyunga ga uka cquliq musa qmuyiy ke Tayal ro mwani lga m_ngyut mnukil qabax bnheci naha la, mica qa uka uyi cquliq snibil gaga Tayal la.

東壘部落為泰雅族原住民的部落，部落族人部分使用族語溝通，近幾年依舊有辦理部落內部活動，但傳統文化活動較少，因過去無傳承及耆老逐漸流逝，泰雅文化也隨之消逝。