tmami qulih

Minkahul squw Wikipidia

作者:素伊多夕&林純桂&方瑞玉(此書已出版)

sraral ga ini kintehuk qu qqaya nniqun ta, nanu yasa  qu qulih ru hi qsinuw ga ini balay hmci magal. ungat uzi qu skwan ta nniqun iyat theriq nway aki maki qu niqun snku nha ru kbalay tmmyam skun nha la.

早期部落物資缺乏,魚類和肉類取得不易,早期沒有可儲存食物的冰箱,為能保存食物不會壞掉,便以醃漬方式保存食物,如將吃不完的山豬肉或苦花魚醃漬起來以便長期保存。

Gaga qnxan Tayal ga ksgun nha miya qu cinmmyam qani, nanak cmyan Zipun ini ga magal squliq ru sm’atu, smyus lga yasa yunbi tmami la, siki ryax qasa lga galun nha qu cinmmyam syam, qulih ru qow Tayal.

泰雅族傳統生活中,這些醃漬品被視為珍品,平日不會隨意食用,只在婚喪喜慶、元旦、播種祭、祖靈祭等特別的日子才準備醃肉、醃魚,以及釀小米酒等工作。

zyuwaw na kbalay tmmyam qani ga, ini hmci baq kbalay, qutux ngasal ini ga qutux gluw ga maki qutux sazing baq kbalay,ungat qu wagun nya kneril ini ga mlikuy hiya,ana kneril ana mlikuy baq,swa siy baq kbalay ay! kya ini qbaq kbalay ga yaqih niqun kruma ga yaqih ktu nya, ini nha hmci miq squliq kbalay, kya ima baq ga hiya kbalay, kwara qu cinngasal ga ini soya hmut hmiliq nniqun uzi.

製作醃肉和醃魚不是一般人都能做的,一個家族中通常會有一、二位擅長製作醃漬,沒有限定是男性或是女性,只要醃漬出來的食品能被認同,家族的醃漬品就會由他們來製作,絕不會隨便找他人來做,除了避免食用後發生肚子痛、腹瀉的事情之外,族人也不希望因為食物不好吃或不新鮮而丟棄,造成浪費食物的現象。

tnaq hazi knalay nha tmmyan, nway saku pinqzyu cikay kinryanan kbalay tmmyan.

  kbalay tmmyan siy ga maki trakis ini ga mami, cimu, qulih balay, kayu, (misuw qani lga kinnalay na garas ini ga kulu gensi(日語)), abaw guqoh ini ga abaw gayaw ru nuka gasil.

一般醃漬肉類和魚類的方式大同小異,本單元僅以製作醃魚的步驟來做介紹﹕

製作材料:小米或米飯、鹽巴、苦花魚、甕(現今器具都使用玻璃罐或塑膠罐)、香蕉葉或姑婆芋、繩子。

Gaga na pkbalay tmmyan:

  te qutux ga magal ta qulih si ga blequn qmwax ru sgyusan, ini bleqiy qmwax ga baq m’ba hi nya, yaqih niqun la.

  te sazing ga, suqun ta qmwax lga qpuhan ru s_agal buli bwakun qu hi nya, qmasan cimu skun sazing ryax.

  te cyugal ga, babaw sazing ryax lga wal stmwan kwara qu hi nya lga t’aring kbalay tmmyan la.

  te payat ga, pinhapuy mami trakis ga msbasaw lga stmwan cimu.

  te zmagal ga, tltu qu sintmwan mami trakis ini ga mami yasa qu sqamas ta hi na qulih.

  te mtzyu ga, tmwan ta lga qutux qutux bleqan mbkuw smi zik na anga,

bleqan mbkuw ungat sngaw nya lga iyat yaqih la. 

  te mpitu ga, ’agal ta abaw guqoh ini ga abaw gayaw qutux qutux tpngan smi, zmagal ini ga mtzyu abaw blequn pskut na gasil, kana yupiy na suna. maki uzi binah qalang ga s’agal nha btunux mm’an nha te babaw nqwaq na anga, kana ini sngaw.

製作方法:

一、剛漁撈拿回來的魚要先清除內臟,沒有清洗乾淨醃漬後,魚身會腫不好吃。

二、清洗乾淨後,水瀝乾,用刀子將魚身剖開,鹽巴塗勻後放置兩天。

三、兩天後,待鹽巴完全被吸收後,就可以開始醃漬。

四、小米或米飯煮熟、灑鹽,待涼備用。

五、小米或米飯冷卻後再撒上鹽巴,鹽巴要夠,但也不能太鹹,混入魚身再均勻塗抹。

六、魚塗鹽巴後身體要完全分開,一條一條的放置於甕裡面,身體打開置放會比較乾,也比較好吃。一條一條擺放時也要再往下按壓才會緊密,魚的身體才不會腫,沒有空氣在裡面,就不會壞掉。

七、拿香蕉葉或姑婆芋放到甕的平口處,一片一片的推疊,約五、六片就好,再用麻線綁緊,有些部落會用洗淨後的石頭推置於甕的平口,以防止空氣進入。

kbalay ta tmmyan ga siki cingay qu qulih, yasa qu kbalay tmmyan, ini ga magal squliq, sqasan na ryax Smyus. niqun ta nanak ga s’agal wakung stmwan ta. tmami ta qulih ga kya smka byacing lga baqun maniq la. ini ga mkilux cikay kayal ga mopuw ryax lga hoqil la. kbalay ta tmmyan hi syam ga ana balay helaw ga mpusal ryax baqun maniq la msuqi cikay tmmyan syam hiya.

上述的製作方式主要是針對魚獲量較多時的製作方式,特別是準備婚喪喜慶、祖靈祭等特別的日子才會用甕去醃漬,一般自己要食用的通常會用大碗公去醃漬和存放。醃魚一般要半個月的時間就會完全發酵,發酵後才好吃,若天氣熱,醃漬十天就可以吃了,製作醃肉比較慢,最快也要20幾天才能吃。

zyuwaw kbalay tmmyan qani ga maki nanak tuqiy nya ru qutux na pkbaqan uzi, ini hmci kbalay. m’yu qu qnxan lga wal m’yu uzi qu knalay nha la, ana ga mrhuw ta Tayal sraral ga qulih balay ru hi na qsinuw qani stmwan nha ru blequn nha smku, qani hiya ga nyux szibaq Tayal ki sngya’an cinbanan maki kkalan nha ru minnanak na Gaga pqbaqan.

醃魚和醃肉是有方法,是一門學問,不能隨便做,隨著時代的變遷,製作方式也改變,但是泰雅族的祖先以鹽巴醃漬苦花魚或獵物來保存食物,反映出泰雅族人與大自然的關係,以及獨特的文化意義和教育研究的價值。